رویکرد شبکههای اجتماعی به نامزدهای ریاست جمهوری
پیشبینی انتخابات ۱۴۰۰
پیشبینی نتایج انتخابات و بررسی روند اقبال به کاندیداها در ایام منتهی به انتخابات با استفاده از محتوای تولیدی توسط کاربران شبکههای اجتماعی از اقدامات مرسوم مراکز پژوهشی دنیا میباشد. در ایران نیز چند صباحیست که از این روش جهت پیشبینی نتایج استفاده میشود. مرکز پژوهشی بتا با سابقه تحلیل داده در انتخاباتهای گذشته و متشکل از تیم کارشناسی در حوزههای مهندسی داده، علوم اجتماعی، علوم سیاسی، علوم ارتباطات، علوم شناختی، نشانهشناسی و روششناسی، به بررسی محتوای تولیدی پیرامون انتخابات در شبکههای اجتماعی مختلف پرداخته و در این پژوهش آخرین روشهای معتبر در دنیا مورد استفاده قرار گرفتهاست.
هر چه به زمان برگزاری انتخابات نزدیک میشویم، آمارهای نظرسنجیها و افکارسنجیها بیشتر مورد توجه شهروندان و حتی سیاستمداران قرار میگیرد. ارزیابی اتمسفر انتخاباتی حاکم بر فضای مجازی از آمارهای قابل توجه در سالهای اخیر بوده است. مرکز پژوهشی بتا با دادهکاوی محتوای سه شبکه اجتماعی پرطرفدار در ایران به بررسی آمار انتخاباتی پرداخته است.
در این گزارش پژوهشی که حاصل دادهکاوی میلیونها محتوای انتخاباتی منتشر شده در فضای مجازی است از جنبههای مختلف فعالیت کاربران و رویکردها به انتخابات و کاندیداها مورد ارزیابی قرار گرفته است. همچنین معرفی کاندیداهایی که بیشتر در کانون توجه کاربران در مجموع سه بستر تلگرام، اینستاگرام و توییتر بودهاند از موارد مورد بررسی بودهاست. میزان تولید محتوای کاندیداها در سه بستر شبکههای مجازی و مقایسه حجم دادههای انتخاباتی در یک هفته اخیر نیز میتواند نشاندهنده استقبال کاربران فضای مجازی از انتخابات و رویکرد آنان به این دوره از انتخابات باشد.
همانگونه که در ابتدای متن ذکر شد مراکز مختلفی در سطح کشور به تحلیل و پردازش داده میپردازند اما مرکز پژوهشی بتا با توجه به استفاده از کارشناسان متخصص در حوزههای مختلف از روشهای جدیدی برای بالا بردن دقت نتایج بهره گرفتهاست. با توجه به اهمیت نفوذ محتوای شبکههای اجتماعی در افکار عمومی، استفاده از رباتها توسط ذینفعان در این امر، برای تاثیرگذاری بر مخاطبان در دستور کار قرار گرفتهاست. حذف هوشمند رباتها از جمله مهمترین اقدامات مرکز پژوهشی بتا جهت پالایش محتواها بودهاست. همچنین نرمال سازی داده بر اساس ضریب نفوذ اینترنت به صورت منطقهای و کشوری از جمله دیگر مزیتهای مرکز پژوهشی بتا میباشد. پایایی (reliability) و اعتبار (validity) دادهها نیز با توجه به استفاده از متدهای مختلف کاملا در پژوهش ارزیابی شدهاست.
باید توجه داشت که این بررسی با خطای ۳ درصد مورد ارزیابی قرار گرفته است.
نتیجه نهایی پیشبینی انتخابات ۱۴۰۰
قطار سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری به ایستگاه پایانی خود نزدیک میشود هر چند با انصراف سه کاندیدا و دادهکاویهای روزهای اخیر پیشبینی کاندیدای پیروز انتخابات امر دشواری به نظر نمیرسد با این حال پیشبینی دقیقتر نتایج با درصد دقیق مورد توجه کاربران است. مرکز پژوهشی بتا با دادهکاوی محتوای سه شبکه اجتماعی پرطرفدار در ایران به بررسی آمار انتخاباتی با دقت بالا پرداخته است.
در این گزارش پژوهشی که حاصل دادهکاوی میلیونها محتوای انتخاباتی منتشر شده در فضای مجازی است از جنبههای مختلف فعالیت کاربران و رویکردها به انتخابات و کاندیداها مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این گزارش به معرفی کاندیداهایی پرداخته شده است که که بیشتر در کانون توجه کاربران در مجموع سه بستر تلگرام، اینستاگرام و توییتر بودهاند. همچنین میزان تولید محتوای کاندیداها در سه بستر شبکههای مجازی و مقایسه حجم دادههای انتخاباتی در یک هفته اخیر از آماری است که هر کدام میتواند نشاندهنده استقبال کاربران فضای مجازی از انتخابات و رویکرد آنان به این دوره از انتخابات باشد.
۲۸ خرداد ۱۴۰۰ راس ساعت ۷ صبح قبل از شروع رایگیری
پیشبینی نتایج آرا انتخابات ۱۴۰۰
آخرین افکارسنجی مرکز پژوهشی بتا مبتنی بر کلان داده فضای مجازی نشان میدهد میزان رأی ابراهیم رئیسی به بالاترین سطح خود رسیده و به کانال ۸۰ درصد نزدیک شده است. به نظر میرسد پیروزی وی در دور اول انتخابات قطعی است. جستجوی کاربران در گوگل هم نشان میدهد کاربران حامی رئیسی آماده حضور پای صندوقهای رای هستند و مواردی مانند کد انتخاباتی وی را جستجو میکنند.
عبدالناصر همتی با با ۸.۷ درصد در جایگاه دوم قرار دارد. کاهش یک درصدی آرای همتی در روز پایان میتواند ناشی از افزایش میزان مشارکت و تصمیم مرددها در رأی دادن به نامزد پیروز است. تلاش نیروهای اصلاحطلب برای تبلیغ دقیقه نودی برای وی ادامه دارد اما تاثیر چندانی بر سهم وی از آرا نداشته است.
محسن رضایی با وجود فعالیت گسترده حامیانش در فضای مجازی، با اختلاف اندکی در رتبه سوم قرار دارد. همچنان آرای قومیتی بخش زیادی از ۶.۸ درصد رأی رضایی را تشکیل میدهد.
امیرحسین قاضیزاده هاشمی هم با ۱.۷ درصد در جایگاه چهارم قرار دارد. با توجه به میانگین آرا باطله در انتخابات قبلی، احتمالاً آرای وی کمتر از آرا باطله باشد.
۳.۲ درصد از کاربرانی که تصمیم به مشارکت در انتخابات دارند، وضعیت نامشخصی دارند. احتمالاً بخشی از این کاربران رأی باطله به صندوق خواهند انداخت.
این اعداد و ارقام بر اساس پردازش حدود ۱۰ میلیون داده منتشر شده در ساعات منتهی به آغاز رأیگیری بدست آمده است.
بررسی جزییات
بسترها چقدر انتخاباتی شدهاند؟
میزان تولید محتوای انتخاباتی در بستر تلگرام نسبت به دو بستر دیگر کمتر است. در مجموع ۹ درصد از فضای تولید محتوای تلگرام در مورد انتخابات بوده است.
فعالیت کاربران و همچنین وجود پیجهای رسمی کاندیداها در اینستاگرام سبب شده این شبکه اجتماعی فضای سیاسی و انتخاباتی بیشتری نسبت به تلگرام داشته باشد. در مجموع در حدود ۱۲ درصد از مجموع تولید محتوای منتشر شده در این بستر انتخاباتی بوده است.
توییتر بیشترین میزان تولید محتوای سیاسی در بین شبکههای اجتماعی را دارد. فعالیت کاربران و شخصیتهای سیاسی در توییتر سبب شده که میزان تولید محتوای انتخاباتی در این بستر افزایش یابد. در مجموع میزان ۳۱ درصد از محتوای تولید شده در توییتر در ارتباط با انتخابات بوده است.
حجم تولید محتوا منتشر شده پیرامون نامزدها در ۳۶ ساعت گذشته
در این نمودار میزان تولید محتوای کاربران پیرامون نامزدها در سه بستر شبکههای مجازی یعنی توییتر و اینستاگرام و تلگرام مورد ارزیابی قرار گرفته است. ترتیب این نمودار نسبت به روزهای گذشته تغییری نداشته است. در بین چهار کاندید نهایی انتخابات رئیسی، همتی، رضایی و قاضیزاده به ترتیب تولید محتوای بیشتری پیرامون خود داشتهاند.
بیشترین تولید محتوای انتخاباتی پس از رئیسی پیرامون همتی بوده است با این حال میزان اختلاف تولید محتوا بین این دو افزایش یافته و رئیسی با نسبت بیشتری در جایگاه اول قرار دارد.
مورد توجهترین نامزدها
نکته قابل توجه این است که میزان دریافت لایک و مورد توجه قرار گرفتن کاندیداها به خصوص در بستر توییتر حتما به معنای محبوبیت آنان نیست. بلکه میزان لایک همه توییتها اعم از رویکرد مثبت و انتقادی مورد تحلیل قرار گرفته است.
در این نمودار شاهد دیده شدن نامزدها توسط کاربران هستیم. همانطور که مشاهده میکنید اخلاف دریافت لایک رئیسی و میزان توجهات به ایشان به میزان قابل توجهی بالاتر از همیشه بوده است که نشان از دیده شدن و توجه بالای کاربران به وی میباشد.
***
نمودار اینستاگرام
مورد توجهترین نامزدهای انتخابات در بستر اینستاگرام بر اساس بیشترین میزان لایک نمایش داده شده است. همانطور که در نمودار مشخص است ابراهیم رئیسی بیشترین میزان لایک را در بستر اینستاگرام دریافت کرده است.
رئیسی حدود سه برابر بیشتر از همتی لایک دریافت کرده است. البته این نکته نیز حائز اهمیت است که میزان محتوای تولید شده پیرامون رئیسی در این بستر نیز بیشتر از سایر کاندیداها بوده است. همچنین رئیسی در طول دوران شروع تبلیغات انتخاباتی همواره با اختلاف زیادی از سایر کاندیداها در صدر اینستاگرام قرار داشته است.
نمودار توییتر
مورد توجهترین نامزدهای انتخابات در بستر توییتر بر اساس بیشترین میزان لایک نمایش داده شده است. همانطور که در نمودار مشخص است ابراهیم رئیسی توجهات بیشتری را به خود جلب کرده است. همتی، رضایی و قاضیزاده هاشمی با اختلاف زیادی از وی به ترتیب در جایگاه دوم، سوم و چهارم قرار دارند.
در مجموع رئیسی در توییتر همچنان مورد توجهترین کاندیدای این دوره از انتخابات است. پس از او همتی، رضایی و قاضیزاده هاشمی بیشترین لایک را دریافت کردهاند.
حذف دادههای رباتی
مقایسه حجم دادههای رباتی و واقعی در یک هفته اخیر
مرکز پژوهشی بتا با حذف دادههایی که توسط رباتها تولید شدهاند به بررسی و پردازش دادههایی پرداخته که توسط کاربران حقیقی منتشر شده است.
در تاریخ ۲۲ خرداد همزمان با برگزاری مناظره سوم میزان فعالیت کاربران واقعی رشد داشته است. چرا که کاربران واقعی تحت تاثیر مناظرات و چالشهای به وجود آمده بین کاندیداها مشارکت بیشتری در تولید محتوا داشتهاند. هر چند میزان فعالیت رباتها نیز در این تاریخ نسبت به روز پیش اوج گرفته است.
اما با گذشتن از روز ۲۲ خرداد سایر روزها با روند آرامی درحال پیشروی بوده است. روز ۲۶ خرداد همزمان با آخرین روز تبلیغات نامزدها، پیک دوم یک هفتهی گذشته در فضای مجازی را داشتیم که داده های رباتی نیز در این روز افزایش داشته است.
اما با عبور از این روز هم دادههای ربات و هم دادههای حقیقی رو به کاهش هستند.
حجم دادههای توییتر و اینستاگرام و تلگرام در یک هفته اخیر
مجموع حجم دادههای پیرامون نامزدهای انتخابات در سه شبکه اجتماعی توییتر،تلگرام و اینستاگرام در نمودار زیر نشان داده شده است. به طور کلی میزان تولید محتوا در توییتر بیش از دو بستر دیگر بوده است.
با برگزار مناظره سوم در ۲۲ خرداد شاهد افزایش شدید تولید محتوا در هر سه بستر هستیم. اما در روزهای بعد یعنی ۲۳ و ۲۴ خرداد مجدد میزان تولید محتوا کمتر شده و نمودار سیر نزولی داشته است. در سه روز منتهی به روز برگزاری انتخابات یعنی ۲۵ تا ۲۷ خرداد میزان تولید محتوا به صورت یکنواخت و با کمی شیب نزولی همراه بوده است.
موضوع مورد توجه آن است که در مجموع تلگرام میزان تولید محتوای مشخصی داشته و نمودار تولید محتوای این بستر افت و خیز زیادی را نشان نمیدهد. میتوان علت این امر را فعالیت کانالهای خبری و انتشار اخبار و تولید محتوای انتخاباتی توسط آنان دانست که یک میزان مشخص را در پیش داشته است. دو روز آخر یعنی ۲۶ و ۲۷ خرداد شاهد افزایش محتوا در بستر تلگرام هستیم که از بستر اینستاگرام پیشی گرفته است.
مجموع کنش کاربران فضای مجازی
بررسی میزان کنش کاربران در فضای مجازی نشان میدهد که میزان کنش کاربران در بستر تلگرام بیشتر از سایر بسترها بوده است. منظور از کنش کاربران هر نوع فعالیت کاربران نظیر انتشار پست، لایک و بازنشر پست، واکنش به آن و انتشار کامنت، بازدید از پستها و از این قبیل را شامل میشود. میزان بالای کنش کاربران در تلگرام به دلیل بازکردن کانالها و آمار بالای بازدیدهای هر پست به خصوص در کانالهای با عضویت بالا میباشد.
در مجموع در ۳۶ ساعت گذشته کنش کاربران فضای مجازی نسبت به روزهای قبل بیشتر بوده و واکنش بالای کاربران در فضای مجازی کاملا مشهود است. دادهکاویهای صورت گرفته با درنظر گرفتن این اعداد یک دادهکاوی دقیق و بینقص خواهد بود.
بررسی دو پیشبینی، قبل از اعلام نهایی
۲۶ خرداد ۱۴۰۰
پیشبینی آرا انتخابات تا ۲۶ خرداد
دادههای انتخاباتی فضای مجازی در ۲۴ ساعت گذشته نشان میدهد ابراهیم رئیسی با حدود ۶۹ درصد بالاترین اقبال عمومی را دارد. با کنارهگیری علیرضا زاکانی و قوت گرفتن گمانه قطعی بودن پیروزی رئیسی در انتخابات روند آرا وی در حال افزایش ارزیابی میشود. رویکردهای منفی نسبت به ایشان عموماً افرادی هستند که قصد شرکت در انتخابات ندارند.
همتی امروز جایگاه دوم را بدست آورده است. روند آرا وی با حمایت برخی احزاب و چهرههای شاخص جریان اصلاحات، انصراف محسن مهرعلیزاده و فعال شدن ستادهای مردمی ادامه دارد.
این پژوهش نشان میدهد همتی نزدیک به ۱۰ درصد آرا را در اختیار دارد. درصد آرا منفی وی به عنوان نماینده دولت روحانی همچنان بالاست.
محسن رضایی با اختلاف کمی نسبت به همتی در جایگاه سوم قرار دارد. به نظر میرسد آرا قومیتی بخش زیادی از سبد رأی رضایی را تشکیل داده است. تلاشهای امروز محسن رضایی در خصوص یارانه ۴۵۰ هزار تومانی چندان مورد اقبال کاربران قرار نگرفته است.
سعید جلیلی تقریباً بدون تغییر، سبد رأی خود را در کانال ۵ درصدی نگه داشته است. تقابل برخی هواداران پروپاقرص جلیلی با حامیان رئیسی همچنان موضوع اول گفتگوهای حامی وی است.
قاضیزاده هاشمی هم که انتظار میرفت همراه با زاکانی به نفع رئیسی کنارهگیری کند، همچنان حدود ۲ درصد آرا به خود اختصاص داده است. به نظر میرسد انصراف وی از انتخابات آرا وی را به سبد رئیسی منتقل کند.
بررسی جزییات
بسترها چقدر انتخاباتی شدهاند
میزان تولید محتوای انتخاباتی در بستر تلگرام نسبت به دو بستر دیگر کمتر است. در مجموع ۸ درصد از فضای تولید محتوای تلگرام در مورد انتخابات بوده است.
فعالیت کاربران و همچنین وجود پیجهای رسمی کاندیداها در اینستاگرام سبب شده این شبکه اجتماعی فضای سیاسی و انتخاباتی بیشتری نسبت به تلگرام داشته باشد. در مجموع در حدود ۱۰ درصد از مجموع تولید محتوای منتشر شده در این بستر انتخاباتی بوده است.
توییتر بیشترین میزان تولید محتوای سیاسی در بین شبکههای اجتماعی را دارد. فعالیت کاربران و شخصیتهای سیاسی در توییتر سبب شده که میزان تولید محتوای انتخاباتی در این بستر افزایش یابد. در مجموع میزان ۲۲ درصد از محتوای تولید شده در توییتر در ارتباط با انتخابات بوده است.
حجم تولید محتوای نامزدها در ۲۴ ساعت گذشته
میزان تولید محتوای کاندیداها در سه بستر شبکههای مجازی یعنی توییتر و اینستاگرام و تلگرام مورد ارزیابی قرار گرفته است. همانطور که مشخص است بیشترین تولید محتوا پیرامون ابراهیم رئیسی بوده است. رئیسی با شروع ثبتنام انتخاباتی در اغلب اوقات در صدر تولید محتوای هر سه بستر قرار داشت و همانطور که مشاهده میشود از نیمه ۲۵ خرداد تا نیمه روز ۲۶ خرداد بیشترین تولید محتوای انتخاباتی پیرامون رئیسی بوده است.
همتی دومین کاندیدایی است که بیشترین تولید محتوای انتخاباتی را پس از رئیسی به خود اختصاص داده است. رقابت در میزان تولید محتوا پیرامون رئیسی و همتی همواره در شبکههای اجتماعی داغ بوده است و این دو به ترتیب بیشترین تولید محتوای انتخاباتی را به خود اختصاص دادهاند.
جلیلی و رضایی با میزان تولید محتوای نزدیک به هم به ترتیب در جایگاه سوم و چهارم قرار دارند.
مورد توجهترین نامزدهای انتخابات
نکته قابل توجه این است که میزان دریافت لایک کاربران برای کاندیداها به خصوص در بستر توییتر حتما به معنای محبوبیت آنان نیست. برای مثال حول محور بسیاری از کاندیداها پس از برگزاری مناظرات نظرات انتقادی بسیاری شکل گرفت که حتی بیش از نظرات با رویکرد مثبت بود با این حال کاربران با انتشار انتقادات خود نسبت به یک کاندیدا و دریافت لایک برای نظر انتقادی خود سبب بالا رفتن لایک و مورد توجه قرار گرفتن آن کاندید در آمار فضای مجازی میشدند.
نمودار اینستاگرام
در این نمودار مورد توجهترین نامزدهای انتخابات در بستر اینستاگرام بر اساس بیشترین میزان لایک نمایش داده شده است. همانطور که در نمودار مشخص است ابراهیم رئیسی، عبدالناصر همتی و محسن رضایی سه کاندیدایی هستند که به ترتیب بیشترین میزان لایک را در بستر اینستاگرام دریافت کردهاند.
رئیسی حدود دو برابر بیشتر از همتی لایک دریافت کرده است. البته این نکته نیز حائز اهمیت است که میزان محتوای تولید شده پیرامون رئیسی در این بستر نیز بیشتر از سایر کاندیداها بوده است. همچنین رئیسی در طول دوران شروع تبلیغات انتخاباتی همواره با اختلاف زیادی از سایر کاندیداها در صدر اینستاگرام قرار داشته است.
نمودار توییتر
در نمودار زیر مورد توجهترین نامزدهای انتخابات در بستر توییتر بر اساس بیشترین میزان لایک نمایش داده شده است. همانطور که در نمودار مشخص است ابراهیم رئیسی، عبدالناصر همتی و سعید جلیلی سه کاندیدایی هستند که به ترتیب بیشترین میزان لایک را در بستر توییتر دریافت کردهاند.
نکته قابل توجه این است که میزان دریافت لایک و مورد توجه قرار گرفتن کاندیداها به خصوص در بستر توییتر حتما به معنای محبوبیت آنان نیست. بلکه میزان لایک همه توییتها اعم از رویکرد مثبت و انتقادی مورد بررسی قرار گرفته است.
حذف دادههای رباتی
بر اساس نمودار در فاصله ۱۹ تا ۲۱ خرداد میزان فعالیت کاربران حقیقی در یک سیر مشخص بوده و میزان فعالیت رباتها افزایش قابل توجهی داشته است.
در تاریخ ۲۲ خرداد همزمان با برگزاری مناظره سوم میزان فعالیت کاربران واقعی رشد داشته است. چرا که کاربران واقعی تحت تاثیر مناظرات و چالشهای به وجود آمده بین کاندیداها مشارکت بیشتری در تولید محتوا داشتهاند. هر چند میزان فعالیت رباتها نیز در این تاریخ نسبت به روز پیش اوج گرفته است. در این بین شاهد رشد فعالیت رباتها و به طبع آن افزایش تولید محتوا در روز ۲۵ خرداد ۱۴۰۰ هستیم.
حجم دادههای توییتر و اینستاگرام و تلگرام در یک هفته اخیر
مجموع حجم دادههای پیرامون نامزدهای انتخابات در سه شبکه اجتماعی توییتر، تلگرام و اینستاگرام در نمودار زیر نشان داده شده است. به طور کلی میزان تولید محتوا در توییتر بیش از دو بستر دیگر بوده است.
بر اساس نمودار با برگزار مناظره سوم در ۲۲ خرداد شاهد افزایش شدید تولید محتوا در هر سه بستر هستیم. اما در روزهای بعد یعنی ۲۳ و ۲۴ خرداد مجدد میزان تولید محتوا کمتر شده و نمودار سیر نزولی داشته است. در این بین شاهد افزایش اندک تولید محتوا پیرامون نامزدها رو ۲۵ خرداد هستیم.
نکته بعد آنکه در مجموع تلگرام میزان تولید محتوای مشخصی داشته و نمودار تولید محتوای این بستر افت و خیز زیادی را نشان نمیدهد. میتوان علت این امر را فعالیت کانالهای خبری و انتشار اخبار و تولید محتوای انتخاباتی توسط آنان دانست که یک میزان مشخص را در پیش داشته است.
کنش کاربران فضای مجازی
بررسی میزان کنش کاربران در فضای مجازی نشان میدهد که میزان کنش کاربران در بستر تلگرام بیشتر از سایر بسترها بوده است. منظور از کنش کاربران هر نوع فعالیت کاربران نظیر انتشار پست، لایک و بازنشر پست، بازدید از پستها و از این قبیل را شامل میشود. میزان بالای کنش کاربران در تلگرام به دلیل بازکردن کانالها و آمار بالای بازدیدهای هر پست به خصوص در کانالهای با عضویت بالا میباشد.
۲۵ خرداد ۱۴۰۰
پیش بینی آرا انتخابات تا ۲۵ خرداد ۱۴۰۰
با بررسی دادههای انتخاباتی ابراهیم رئیسی با ۶۷ درصد در صدر آرا انتخاباتی قرار دارد. کاربران عموما از وی به عنوان برنده انتخابات یاد کردند و دولت وی را نزدیکترین دولت به گفتمان انقلاب دانستند. اما همچنان برخی از کاربران نسبت به تک قطبی بودن انتخابات و زمینهچینیهای خارج از شورای نگهبان برای پیروزی ابراهیم رئیسی معترضند.
پس از رئیسی نیز محسن رضایی با ۸/۲ درصد در رده دوم قرار دارد. بخش قابل توجهی از رای محسن رضایی قومیتی بوده و به نظر میآید در جلب نظر برخی اقوام موفق بودهاست و توانسته بعد از مناظرات جایگاه خود را بین کاندیداها ارتقا دهد.
عبدالناصر همتی با ۵/۸ درصد در رده سوم قرار دارد. یکی از بیشترین مقادیر رای منفی نیز به وی تعلق دارد و کاربران حامی وی نیز عموما در جهت نه گفتن به طیف مقابل و بهم زدن بازی شورای نگهبان به همتی متمایل شدهاند.
در خصوص سعید جلیلی نیز شاهد تکرار واژه اصلح کنار نام وی هستیم و بحث و جدل پیرامون رای دادن به اصلح و یا صالح مقبول همچنان بین طرفداران رئیسی و جلیلی پابرجاست. در دو راهی جلیلی و رئیسی تعداد افرادی که به رئیسی رای میدهند مشخصا بیشتر بودهاند.
به نظر میآید پس از مناظرات رویکرد کاربران به کاندیداها شفافتر شده و علیرضا زاکانی که پس از مناظره سوم جهش فوقالعادهای داشت در اینجا در رده پنجم قرار گرفتهاست و بخش قابل توجهی از سبد رای او به سبد رای ابراهیم رپیسی اضافه شدهاست.
قاضیزاده هاشمی و مهرعلیزاده نیز نفرات انتهایی لیست هستند که احتمالا با نزدیک شدن به روز انتخابات باقیمانده آرا آنها نیز به سبد رای رییسی و همتی اضافه شود.
بررسی جزییات
بسترها چقدر انتخاباتی شدهاند
شبکه اجتماعی تلگرام بیشتر کاربرد پیامرسان را در بین کابران دارد با این همه فعالیت کانالهای مختلف در این بستر به قوت خود باقی است. میزان تولید محتوای انتخاباتی در این بستر چندان زیاد نیست. یکی از دلایل این امر فعالیت نکردن برخی نامزدهای انتخاباتی در این اپلیکیشن به دلیل فیلترینگ است. در نهایت در مجموع ۷ درصد از فضای تولید محتوای تلگرام به انتخابات معطوف شده است.
فضای غالب در برنامه اینستاگرام سرگرمی است. با این همه کاربران فعال در این بستر نیز از فضای انتخابات دور نماندهاند. با شروع انتخابات و فعالیت پیجهای رسمی کاندیداها در این شبکه اجتماعی که از شبکههای اجتماعی محبوبی است که برخلاف بسیاری از شبکههای اجتماعی محبوب فیلتر نشده است، فضای سیاسی و انتخاباتی در این بستر نیز افزایش یافت. در مجموع در حدود ۱۱ درصد از مجموع تولید محتوای منتشر شده در این بستر انتخاباتی بوده است.
به دلیل رویکرد سیاسی کاربران توییتر میزان تولید محتوای سیاسی در توییتر بیش از سایر بسترهاست. همچنین فعالیت اکانت رسمی شخصیتهای سیاسی در توییتر سبب شده که میزان تولید محتوای انتخاباتی در این بستر افزایش یابد. انتشار توییت توسط کاندیداها در جواب دادن و یا کنایه زدن به سایر کاندیداها نیز تنور فضای انتخاباتی در این بستر را گرمتر کرده است. در مجموع ۲۰ درصد از محتوای تولید شده در توییتر در ارتباط با انتخابات بوده است. با نزدیک شدن به تاریخ برگزاری انتخابات این میزان در حال افزایش است.
مورد توجهترین نامزدهای انتخاباتی
نکته قابل توجه این است که میزان دریافت لایک کاربران برای کاندیداها به خصوص در بستر توییتر حتما به معنای محبوبیت آنان نیست. برای مثال حول محور بسیاری از کاندیداها پس از برگزاری مناظرات نظرات انتقادی بسیاری شکل گرفت که حتی بیش از نظرات با رویکرد مثبت بود با این حال کاربران با انتشار انتقادات خود نسبت به یک کاندیدا و دریافت لایک برای نظر انتقادی خود سبب بالا رفتن لایک و مورد توجه قرار گرفتن آن کاندید در آمار فضای مجازی میشدند.
نمودار اینستاگرام
موردتوجهترین نامزدهای انتخابات در بستر اینستاگرام بر اساس بیشترین میزان لایک نمایش داده شده است. همانطور که در نمودار مشخص است ابراهیم رئیسی، عبدالناصر همتی و سعید جلیلی سه کاندیدایی هستند که به ترتیب بیشترین میزان لایک را در بستر اینستاگرام دریافت کردهاند.
رئیسی حدود دو برابر بیشتر از همتی لایک دریافت کرده است. البته این نکته نیز حائز اهمیت است که میزان محتوای تولید شده پیرامون رئیسی در این بستر نیز بیشتر از سایر کاندیداها بوده است. همچنین رئیسی در طول دوران شروع تبلیغات انتخاباتی همواره با اختلاف زیادی از سایر کاندیداها در صدر اینستاگرام قرار داشته است.
حامیان همتی نیز پس از اعلام نتایج تایید صلاحیتها به طور جدی فعالیت خود را آغاز کردند. در واقع همتی که پس از شروع ثبت نام ریاست جمهوری تبلیغات زیادی در شبکههای مجازی نداشت، بعد از تایید صلاحیت، افکار عمومی را به خود معطوف کرد.
در ابتدا حامیان جلیلی بیشتر در توییتر فعال بودند. تولید محتوا پیرامون جلیلی در بستر توییتر بسیار پررنگ بود اما با گذر زمان فعالیت و کمپینسازی در اینستاگرام توسط حامیان جلیلی جدیتر گرفته شد. بر همین اساس برگزاری لایوها و انتشار کلیپ و تصاویر جلیلی در اینستاگرام شدت بیشتری یافت. به همین ترتیب میزان لایک بیشتری را دریافت کرد و در نهایت بیشتر مورد توجه کاربران اینستاگرام قرار گرفت.
نمودار توییتر
نامزدهای انتخابات در بستر توییتر بر اساس بیشترین میزان لایک نمایش داده شده است. همانطور که در نمودار مشخص است ابراهیم رئیسی، عبدالناصر همتی و سعید جلیلی سه کاندیدایی هستند که به ترتیب بیشترین میزان لایک را در بستر توییتر از کاربران دریافت کردهاند.
به دلیل غالب بودن فضای سیاسی در توییتر میزان تولید محتوا و به تبع آن میزان توجهات به کاندیداها در این بستر همواره بیش از سایر بسترها بوده است. رئیسی در توییتر مورد توجهترین کاندیدای این دوره از انتخابات است. پس از او همتی و جلیلی بیشترین لایک را دریافت کردهاند.
حذف دادههای رباتی
مرکز پژوهشی بتا با توجه به استفاده از کارشناسان متخصص در حوزههای مختلف از روشهای جدیدی برای بالا بردن دقت نتایج بهره گرفتهاست. با توجه به اهمیت نفوذ محتوای شبکههای اجتماعی در افکار عمومی، استفاده از رباتها توسط ذینفعان در این امر، برای تاثیرگذاری بر مخاطبان در دستور کار قرار گرفتهاست. حذف هوشمند رباتها از جمله مهمترین اقدامات مرکز پژوهشی بتا جهت پالایش محتواها بودهاست. همچنین نرمال سازی داده بر اساس ضریب نفوذ اینترنت به صورت منطقهای و کشوری از جمله دیگر مزیتهای مرکز پژوهشی بتا میباشد. پایایی (reliability) و اعتبار (validity) دادهها نیز با توجه به استفاده از متدهای مختلف کاملا در پژوهش ارزیابی شدهاست.
بر اساس نمودار پس از ۱۸ خرداد که میزان تولید محتوای کاربران حقیقی در اوج خود بوده است،در فاصله ۱۹ تا ۲۱ خرداد میزان فعالیت کاربران حقیقی در یک سیر مشخص بوده و میزان فعالیت رباتها افزایش قابل توجهی داشته است.
در تاریخ ۲۲ خرداد همزمان با برگزاری مناظره سوم میزان فعالیت کاربران واقعی رشد داشته است. چرا که کاربران واقعی تحت تاثیر مناظرات و چالشهای به وجود آمده بین کاندیداها مشارکت بیشتری در تولید محتوا داشتهاند. هر چند میزان فعالیت رباتها نیز در این تاریخ نسبت به روز پیش اوج گرفته است.
حجم دادههای توییتر و اینستاگرام و تلگرام در یک هفته اخیر
مجموع حجم دادههای پیرامون هفت نامزد انتخابات در سه شبکه اجتماعی توییتر، تلگرام و اینستاگرام در نمودار زیر نشان داده شده است. به طور کلی میزان تولید محتوا در توییتر بیش از دو بستر دیگر بوده است.
بر اساس نمودار از تاریخ ۱۸ خرداد همزمان با برگزاری مناظره دوم میزان تولید محتوا در هر سه بستر در اوج بوده است و پس از آن سیر نزولی داشته و با کاهش مواجه بوده است. با برگزار مناظره سوم در ۲۲ خرداد شاهد افزایش شدید تولید محتوا در هر سه بستر هستیم. اما در روزهای بعد یعنی ۲۳ و ۲۴ خرداد مجدد میزان تولید محتوا کمتر شده و نمودار سیر نزولی داشته است.
نکته بعد آنکه در مجموع تلگرام میزان تولید محتوای مشخصی داشته و نمودار تولید محتوای این بستر افت و خیز زیادی را نشان نمیدهد. میتوان علت این امر را فعالیت کانالهای خبری و انتشار اخبار و تولید محتوای انتخاباتی توسط آنان دانست که یک میزان مشخص را در پیش داشته است.
بررسی رویکرد کاربران شبکههای اجتماعی
♨️ شخصیتها بر اساس بیشترین ضریب نفوذ (مولفههایی همچون میزان محتوای منتشر شده در شبکههای اجتماعی، لایک،بازدید،، کامنت و …) قرار گرفتهاند. به عبارت بهتر ضریب نفوذ میزان تاثیر و نفوذ آن شخص بر کاربران فضای مجازیست.
✅ میزان محبوبیت (محور سبز سمت راست) یا عدم محبوبیت (محور قرمز سمت چپ) بر اساس دادههای کاربران و متد افکارسنجی و پیشبینی انتخابات انجام شده است.
در حقیقت وضعیت رویکرد کاربران به شخصیتها حاصل هر دو مولفه ضریب نفوذ و رویکرد کاربران میباشد. بنابراین برتر بودن در یکی از آنها نشانه برتری و رویکرد مثبت کاربران نیست.
رویکرد شبکههای اجتماعی به نامزدهای ریاست جمهوری
۲۲ تا ۲۳ خرداد
بعد از مناظره سوم
مرکز پژوهشی بتا با داده کاوی بیش از ۶ میلیون توییت، ۴ میلیون پست تلگرام و ۳ میلیون پست اینستاگرام، در مجموع با تحلیل بیش از ۱۳ میلیون پست منتشر شده توسط کاربران فضای مجازی بعد از سومین مناظره، به بررسی رویکرد شبکههای اجتماعی پیرامون نامزدهای ریاست جمهوری در بازه زمانی ۲۲ و ۲۳ خرداد (پس از مناظره سوم) پرداخته است.
با توجه به نمودار فوق ابراهیم رئیسی کماکان بیشترین میزان محبوبیت را بین کاندیداها دارد. رییسی در هر سه مناظره صدرنشینِ افکارسنجی مرکزپژوهشی بتا بوده است. میزان محبوبیت و عدم محبوبیت عبدالناصر همتی که از حیث ضریب نفوذ و میزان تاثیر بر کاربران در رتبه دوم قرار دارد، تفاوت چندانی با مناظره دوم نداشته و همچنان بیشترین میزان عدم محبوبیت را به خود اختصاص دادهاست.
چهره شاخص در مناظره سوم علیرضا زاکانی بوده که از حیث نفوذ و اثرگذاری بر کاربران، با جهش نسبت به مناظره قبل به رتبه سوم رسیده و همچنین محبوبیت وی نسبت به مناظره قبل نیز بیشتر شدهاست.
سعید جلیلی و قاضیزاده هاشمی دو کاندیدی بودند که بیشترین میزان کاهش محبوبیت را نسبت به مناظره دوم داشتند در مقابل عدم محبوبیت محسن مهرعلیزاده و محسن رضایی نسبت به مناظره قبل کاهش قابل توجهی داشتهاست. این دو کاندید از حیث ضریب نفوذ نیز افت شدیدی داشتند.
در تصویر فوق همچنین رویکرد کاربران به هر کاندید نسبت به مناظره قبل نیز با خطچین مقایسه شدهاست.
۱۸ تا ۱۹ خرداد
رشد ضریب نفوذ مهرعلیزاده، افزایش محبوبیت زاکانی و قاضیزاده هاشمی و افزایش عدم محبوبیت همتی
مرکز پژوهشی بتا با داده کاوی بیش از ۷میلیون توییت، ۵میلیون پست تلگرام و ۳میلیون پست اینستاگرام در بازه چند روز گذشته پرداخته است.
۱۲ تا ۱۷ خرداد
رشد ضریب نفوذ همتی و کاهش محبوبیت مهرعلیزاده
مرکز پژوهشی بتا با داده کاوی بیش از ۳۳میلیون توییت، ۲۹میلیون پست تلگرام و ۱۸میلیون پست اینستاگرام در بازه چند روز گذشته پرداخته است.
۴ تا ۱۰ خرداد
رشد ضریب نفوذ همتی و کاهش محبوبیت جلیلی و قاضی زاده
مرکز پژوهشی بتا با داده کاوی بیش از ۳۰میلیون توییت، ۲۵میلیون پست تلگرام و ۱۶میلیون پست اینستاگرام در بازه چند روز گذشته پرداخته است.
۴ خرداد
دقیقا بعد از تایید صلاحیت
مرکز پژوهشی بتا با داده کاوی بیش از ۲۳میلیون توییت، ۲۱میلیون پست تلگرام و ۱۱میلیون پست اینستاگرام در بازه چند روز گذشته به بررسی رویکرد کاربران نسبت به ۷نامزد تایید شده برای انتخابات ۱۴۰۰ پرداخته است.
بیشترین ضریب نفوذ از دیدگاه کاربران متعلق به ابراهیم رئیسی بوده و بعد از آن سعید جلیلی با نمره حدود ۵ در رده دوم این نمودار قرار گرفته است.
🌐 در خبرگزاری فارس بخوانید.
🌐 در جهان نیوز بخوانید.