کاربران فضای مجازی درباره بورس چه می‌گویند؟

نویسنده: دکتر محسن فینی زاده | مدیر مرکز پژوهش  و داده کاوی  بتا

اینستاگرام

رویکرد کلی کاربران

پس از بررسی پست‌های منتشرشده کاربران نسبت به بازار بورس، رویکرد کاربران در دو محور دولت و نظام در اینستاگرام مورد بررسی قرار گرفت که بدین شکل قابل مشاهده است.

در نمودار زیر نظر کارابران اینستاگرام نسبت به نظام نمایش داده شده‌است.

 

کاربران در فضای اینستاگرام بیشتر  دیدگاه انتقادی نسبت به سیاست ها و کنترل بازار سرمایه از جانب دولت دارند. بسیاری از دیدگاه ها مربوط به عدم برنامه ریزی و همچنین عدم وجود ثبات لازم از جانب دولت جهت هدایت و کنترل بازار بورس است . عدم اعتماد به صحبت ها و موضوع گیری های شخص رییس جمهور در خصوص بازار سرمایه به انتشار هشتگ های انتقادی کنایه ای زیادی منجر شده است که از جمله مهمترین آن موضوع گشایش اقتصادی، عدم ثبات بازار، همه چیز را به بورس بسپارید است. همچنین از بین بردن سرمایه های مردم توسط دولت و حکومت، به زمین زدن و دستکاری عمدی در شاخص بورس از موضوعاتی است که کاربران اینستاگرام درباره آنها محتوا تولید کرده‌اند. اکثر این کاربران رویکرد منفی در خصوص بازار سرمایه داشتند.

بخشی از محتوای تولید شده در این بستر رویکرد مثبت و حمایتی به بازار سرمایه داشته‌اند که تعداد زیادی از آن شامل حمایت ها و اخبار مثبتی است که توسط دولتمردان انتشار یافته‌است. بخش زیادی از این محتوا نقل قول از دولتمردان است که به تشویق مردم برای سرمایه گذاری در بورس می‌پردازند.از جمله این موضعگیری ها صحبت‌های آقای روحانی در مورد بورس است.

قسمت دیگری از محتوای  بررسی شده  رویکرد خنثی به  این موضوع داشته‌اند. این موارد شامل خبر ها در مورد بازار سرمایه و اتفاقات و گزارش روزانه بازار می‌باشد که رویکرد خنثی نسبت به دولت و نظام دارند.  که حدود ۵۰ درصد به این محتوا پرداخته‌اند.

در این بستر کاربرانی که وضعیت بازار بورس را به گردن نظام می‌اندازند غالبا کسانی هستند که با نظام جمهوری اسلامی زاویه دارند و مقصر تمام اتفاقات کشور را نظام دانسته و به آن رویکرد تخریبی دارند.

در این بررسی انتقادها غالبا دولت را نشانه رفته است و در بین مواردی که بررسی شد سهم کوچکی از کاربران علت بی نظمی و عدم ثبات بازار بورس را خود نظام معرفی می‌کنند.

مهمترین محورها

پرتکرار ترین مسائل مطرح شده پیرامون بازار بورس در بستر اینستاگرام در  نمودار زیر طراحی شده‌است.

 

 

۱.پرتکرار ترین نقد کاربران در رابطه با موضوع بورس حول محور کنترل بازار بورس توسط دولت جهت تامین کسری بودجه ی خودش بوده است ، از یک طرف شخص رئیس جمهور مردم را دعوت به این بازار کرده ولی از سوی دیگر شاهد ریزش و تغییرات آنی  این بازار هستیم .

۲.بسیاری از فعالان اقتصادی و همچنین فعالان بازار سرمایه از قوانین ناکارآمد بازار بورس شکایت دارند ،عدم ثبات و هچنین تغیرات ناگهانی قیمت ها ، رشد غیر طبیعی شاخص بورس و …. از دلایلی هستند که بخشی از آن با تدوین و اعمال قوانین کارآمد قابل تصحیح و بهبود هستند .

۳.پس از نوسانات بازار بورس و اعتراض بسیاری از سرمایه گذاران خرد بازار بورس مجلس و بخش هایی از دولت اقدامات و ورود خود در جهت بهبود و راهگشایی و عملکرد هرچه بهتر این بازار وارد کار شده و هماهنگی هایی را در این جهت انجام داده است .اما میزان بهبود و عملکرد در این حوزه از دید مردم بسیار ناکارآمد است.

۴.افت و خیزهای شاخص بورس و همچنین نوسانات کمی و کیفی این بازار از داغ ترین و پر تنش ترین موضوعات و نقدهای کاربران بوده‌است ، حرف های ضد و نقیض در این عرصه بسیار از سوی دولت وقت زده شده است که متاسفانه غالبا بازخورد آن برای مردم ناامیدی و یاس بوده‌است .

۵.موضوع سرمایه گذاری مطلوب از سوی بسیاری از فعالان اقتصادی مطرح شده است اما این موضوع زمانی مورد قبول مردم و سرمایه گذاران واقع میشود که بازار بورس هنوز درگیر نوسانات و افت و خیزهای های شدید نبوده باشد .اما در این روزها که بازار و شاخص بورس تماما منفی است  بازخورد مردم و تلقی آنها از این حرف تمسخری بیش نیست .

۶.از موارد شایع دیگر که فعالان بورسی و همچنین دولتمردان به آن اذعان دارند ورود هیجانی بسیاری از سرمایه گذران به این بازار بوده‌است ، بدین صورت که با اطلاعت حداقلی و همچنین عدم داشتن تحلیل و تجربه قبلی از این بازار به آن ورود کرده و بعضا سرمایه‌ها کلانی را در این بازار تزریق کرده اند که متاسفانه پس از ریزش و سقوط این بازار باعث نارضیاتی های بسیاری شده‌است .

 

 

توییتر

رویکرد کلی کاربران

پس از بررسی پست‌های منتشرشده کاربران نسبت به بازار سرمایه، رویکرد کاربران در دو محور دولت و نظام در توییتر مورد بررسی قرار گرفت که بدین شکل قابل مشاهده است.

در نمودار زیر رویکرد کلی کاربران نسبت به دولت نمایش داده شده‌است.

 

در نمودار زیر نظر کارابران توییتر نسبت به نظام نمایش داده شده‌است.

 

کاربران در فضای توییتر بیشتر  دیدگاه منفی و تخریبی نسبت به سیاست های  نظام جمهوری اسلامی  و بازار سرمایه دارند. طیف وسیعی از توییت ها مربوط به بدبینی به سیاست‌های غلط دولت حول موضوع بازار سرمایه است. عدم اعتماد به صحبت‌ها و موضع‌گیری‌های شخص رییس جمهور در خصوص بازار سرمایه به انتشار هشتگ‌های انتقادی کنایه‌ای زیادی منجر شده است که از جمله مهم‌ترین آن موضوع گشایش اقتصادی، بورس محکم، همه چیز را به بورس بسپارید است. همچنین از بین بردن سرمایه‌های مردم توسط دولت و حکومت، به زمین زدن و دستکاری عمدی در شاخص بورس از موضوعاتی است که کاربران توییتر درباره آن‌ها محتوا تولید کرده‌اند. اکثر این کاربران رویکرد منفی در خصوص بازار سرمایه داشتند.

بخشی از محتوای تولید شده در این بستر رویکرد مثبت و حمایتی به بازار سرمایه داشته‌اند که تعداد زیادی از آن شامل حمایت ها و اخبار مثبتی است که توسط دولتمردان انتشار یافته‌است. بخش زیادی از این محتوا نقل قول از دولتمردان است که به تشویق مردم برای سرمایه گذاری در بورس می‌پردازند.از جمله این موضع‌گیری‌ها صحبت‌های آقای روحانی در مورد بورس است.

 قسمت دیگری از محتوای  بررسی شده  رویکرد خنثی به  این موضوع داشته‌اند. این موارد شامل خبر‌ها در مورد بازار سرمایه و اتفاقات و گزارش روزانه بازار می باشد که رویکرد خنثی نسبت به دولت و نظام دارند.  که حدود ۳۰ درصد به این محتوا پرداخته‌اند.

 

مهمترین محورها

شناخت اهم مسائل و موضوعات مطرح شده در مورد یک موضوع در فضای مجازی ملاک خوبی برای تعیین جایگاه این موضوع در سطح جامعه و میان مردم است. از همین رو به منظور شناسایی پرتکرار ترین مسائل مطرح شده بازار سرمایه ایران در بستر توییتر نمودار زیر طراحی شده‌است.

کاربران توییتر در این فضا در مورد بازار سرمایه ایران موضوعات مختلفی را مطرح و پیرامون آن محتوا تولید کرده‌اند. بیشترین موضوع مطرح شده در این بستر مربوط به بی اعتمادی مردم به دولت و حاکمیت است. در تعداد زیادی از توییت ها به نظام و دولت جمهوری اسلامی بی اعتماد هستند. و هیچکدام از اقدامات دولتمردان را در راستای منافع مردم نمی‌بینند. همچنین عده ای دیگر به دعوت دولت از مردم برای حضور در بازار سرمایه و پاسخ دولت به اعتماد مردم با توجه به ریزش بورس اشاره می‌کنند. نکته ی قابل توجه این است با اینکه دولت و شخص رییس جمهور مردم را به بورس دعوت کرده‌است اما این بی اعتماد هم نسبت به دولت و هم نظام به وجود آمده‌است.

از موضوعات مطرح شده دیگر در این بستر می‌توان به از بین بردن سرمایه مردم توسط دولت و حاکمیت است. مردم اعتقاد دارند نظام و دولت برای برطرف کردن کسری بودجه خود مردم را به ورود به بازار تشویق و ترغیب کرده اند و در کنار آن بازار را جذاب کرده‌اند که سرمایه های مردم به این سمت جذب شود و بعد از آن شاخص را ریزشی کنند که تمام سرمایه های مردم از بین برود.

تنفر از سیاست های دولت و رییس جمهور در نتیجه این اقدامات منفی، از دیگر موضوعات پرتکراری است که به تخریب شخص روحانی در محتوای تولید شده در توییتر اشاره شده‌است. ذیل همین موضوع عدم صداقت دولت در توییت های مختلف به چشم می‌خورد. اینکه  وعده ها و صحبت های رییس جمهور دروغ است و وعده حمایت از بورس  همانند دروغ های دیگری بوده است که وی داده‌است.

یکی دیگر از موضوعات مطرح شده این است که کاربران حمایت از بازار سرمایه است که می توان گفت تعداد بیشتر آن مربوط به انتشار خبرهای مثبت دولتمردان در بورس می‌شود. افرادی که در این بازار فعالیت دارند با انتشار این نوع اخبار حمایتی سعی در انتشار فضای مثبت از بازار سرمایه دارند. ذیل همین موضوع بازنگری قوانین بازار سرمایه یکی دیگر از موضوعات مطروحه است که کاربران به آن اشاره کرده‌اند. با توجه به ثابت نبودن قوانین و رویه‌ها در بازار سرمایه و اتخاذ تصمیمات خلق الساعه در سازمان بورس و دولت، واکنش های انتقادی برای بازنگری در قوانین بازار سرمایه و جلوگیری از تصمیمات نامعتبر، غیر کارشناسی و خلق الساعه توسط کاربران توییتر دیده می‌شود.

از موضوعات مطرح شده دیگر می‌توان به تخریب نظام اقتصادی ایران و بازار سرمایه و هشدار در خصوص بورس می‌توان اشاره کرد. عدم تناسب بین رشد اقتصادی در کشور و رشد شاخص بورس در ابتدای سال از موضوعات مورد انتقاد و مورد هشدار تعداد زیادی از کاربران در بستر توییتر بوده‌است. تعداد از مسولین غیر دولتی این موضوع را به دولت و رییس جمهور هشدار می‌دهند و از این رویه غلط انتقاد می‌کنند. همچنین افرادی که مشروعیت نظام جمهوری اسلامی را قبول ندارند مردم را نسبت به فضای نامطلوب اقتصاد و بازار سرمایه ایران هشدار می‌دهند که  به مشارکت و سرمایه گذاری در بازار سرمایه کشوری که اقتصاد ورشکسته دارد نپردازند.

 

تلگرام

رویکرد کلی کاربران

پس از بررسی پست‌های منتشرشده کاربران نسبت به بازار سرمایه، رویکرد کاربران در دو محور دولت و نظام در تلگرام مورد بررسی قرار گرفت که بدین شکل قابل مشاهده است.

در نمودار زیر، رویکرد کلی کاربران نسبت به دولت نمایش داده شده‌است.

 

در نمودار زیر، رویکرد کلی کاربران نسبت به نظام، نمایش داده شده‌است.

کاربران در فضای تلگرام،دیدگاهی انتقادی وتخریبی نسبت به سیاست‌های دولت دوازدهم دارند. طیف وسیعی از این موارد، به ناکارامدی دولت حول مدیریت بازار سرمایه مرتبط است. این ناکارامدی، که در اکثر مواقع غیرعامدانه و گاهی عامدانه دانسته شده‌است، منجر به عدم اعتماد به سیاست های دولت و تمسخر سخنان شخص رییس جمهور حول موضوعاتی همچون وعده گشایش اقتصادی منجر شده‌است. کاربرانی که در چنین فضایی می‌اندیشند، از پاسخگو نبودن دولت و علت عدم پایبندی به وعده هایش شکایت می‌کنند.

 این بی اعتمادی و تمسخر، زمانیکه با فهم استفاده ابزاری دولت از سهامداران و یادآوری سوء استفاده رئیس جمهور از اعتماد و سرمایه مردم برای جبران کسری بودجه و نجات خود همراه می‌شود، به احساس تنفر منتهی می‌شود. کاربرانی که در چنین فضای احساسی و شناختی قرار دارند، دیگر به دنبال علت پاسخ گو نبودن دولت نیستند، زیرا آن ها، رئیس جمهور را یک فریب کار و بورس را به مثابه یک دام تفسیر می‌کنند. این احساس تنفر حاصل از فریب خوردن، گاهی به احساس خشمی تبدیل می‌شود که زمینه را برای پذیرش نظریه توطئه باز می‌کند.

این چنین، دیدگاه انتقادی به دولت، بعد از گذر از دو فضای شناختی و احساسی متفاوت، به دیدگاه تخریبی به دولت منتهی می‌گردد.  این نظریه، از وابستگی دولت و مدیران دولتی به دشمن سخن می‌گوید. به عبارت دیگر، طبق این نظریه، دولت، ابزاری در دست دشمن است. این همان وجه تخریبی سخنان کاربران است، که با امنیتی کردن مدیریت ناکارامد دولت، آن را ترفند آگاهانه دولت و دشمن برای به هم ریختن ثبات سیاسی کشور می‌دانند.

از سوی دیگر، بخش قابل توجهی از محتوای تولید شده در این بستر، رویکرد خنثی و مثبت به بازار سرمایه داشته‌اند که تعداد زیادی از آن ها، شامل ارائه نظر در باب ماهیت بازار بورس و علل و راهکارهای سقوط بورس و حمایت ها و اخبار مثبتی است که توسط دولتمردان انتشار یافته است. بخش زیادی از محتوای خنثی شامل سخنان افراد و کارشناسانی است که بر ماهیت درازمدت بازار سرمایه تأکید می کنند و محتوای مثبت، نقل قول از دولتمردانی است که به تشویق مردم برای سرمایه گذاری در بورس وحمایت دولت از بازار سرمایه می‌پردازند.

از آنجاکه مخاطب اکثر مطالبی که در بستر تلگرام وو در باب بازار بورس نوشته است، دولت می باشد، به نقش نظام در ایجاد یا حل بحران اشاره ای نشده است. بدین سبب، در اکثر موارد، هیچ نظری در باب نظام دیده نمی شود. مواردی که رویکردشان به نظام مثبت است، مواردی هستند که در آن ها، به نقش رهبری در حل بحران، همچون موافقت رهبری با برداشت از صندوق توسعه ملی، و تحت تاثیر قرار گرفتن مشروعیت نظام از بی ثباتی بازار سرمایه، همچون سخنان نمایندگان مجلس، اشاره شده‌است. رویکرد تخریبی متعلق به سخنانی است که گویندگان  آن ها،تمایزی مابین حکومت و حاکمیت یا دولت و نظام، قائل نشده‌اند.

 

محورها

شناخت اهم مباحث مطرح شده در مورد یک  موضوع در فضای مجازی، ملاک خوبی برای تعیین جایگاه این موضوع در سطح جامعه و در میان افکار عمومی مردم است. از همین رو به منظور شناسایی پرتکرار ترین مسائل مطرح شده بازار سرمایه ایران در بستر تلگرام، نمودار زیر طراحی شده‌است.

 

کاربران تلگرام در این فضا، در مورد بازار سرمایه ایران موضوعات مختلفی را مطرح و پیرامون آن محتوا تولید کرده‌اند. دو  موضوع پرتکرار در این بستر، مربوط به بررسی علل بی ثباتی بازار بورس و ارائه راهکارهایی برای بازگرداندن ثبات به آن و موضوع دولت و مدیریت ناکارامد آن در اداره بورس است. موضوعات دیگر،به ترتیب تکرار بیش تر به کمتر، عبارتند از: حمایت دولت از بازار سرمایه، نگاه ابزاری دولت به بازار سرمایه،ماهیت بورس، بی اعتمادی به دولت و پاسخگو نبودن دولت.

بر موضوع نخست، که توسط  کارشناسان، برخی از مردم عادی و دولتمردان دنبال شده شده‌است، رویکردی اندیشه ورزانه حاکم است؛ بدین معناکه از منظر پرسش چه چیزی، به مسئله بازار بورس می‌نگرد و  به دنبال فهم چیستی مشکل و بیان علل و راه حل آن می‌باشند. بر موضوع دوم، که معمولا توسط مردم عادی دنبال شده‌است، رویکردی غیرشناختی و عاطفی- احساسی حاکم است؛ بدین معناکه از منظر پرسش چه کسی، به مسئله بازار بورس می‌نگرد و به دنبال یافتن شخص یا نهاد مسبب این مسئله است.

عدم شفافیت، فساد، تورم، افزایش نقدینگی، ورود تازه واردها، فضای مجازی، اقتصاد دستوری و اظهارنظرهای سیاسی اپوزیسیون، از جمله عللی است که کارشناسان و مردم عادی آن ها را عوامل بی ثباتی بازار بورس در ایران می‌دانند. بازارگردانی، حمایت دولت از کل بازار، آموزش فرهنگ بورس، مدیریت انقلابی بورس، استفاده از تجربیات دیگران، شایسته سالاری و تشکیل مجمع سهامداران حقیقی ، از جمله راهکارهایی است که به منظور بازگرداندن ثبات به بازار سرمایه پیشنهاد داده شده‌است.

موضوع دولت و مدیریت ناکارامد  آن در بورس، در وهله نخست بر بی تدبیری، بی سوادی و ناهماهنگی دولت و مدیران بازار بورس اشاره دارد. ناهماهنگی وزاری دولت نهم در عرضه دارا دوم را می توان نمونه ای از این ناهماهنگی ها به شمار آورد.  همان طور که پیش از این گفته شد،گاهی، مفهوم ناکارامدی، بر مدیریت خرابکارانه دولت نیز دلالت داشته‌است. از این منظر، دولت و مدیران دولتی، آگاهانه و غرض مندانه، به دنبال بی ثبات کردن بازار بورس می‌باشند.

در نهایت و به عنوان نتیجه گیری نهایی، قابل ذکر است که اگر قائل به عدم مدیریت فضای شبکه های اجتماعی همچون تلگرام باشیم و آن را فضایی خودجوش و مکانی برای بروز ذهن یک ملت بدانیم، دو رویکرد بالا، به دو وجه شناختی و عاطفی ذهن ملت ایران اشاره دارند. ذهنیتی که در این بستر بروز پیدا کرده است، ذهنیتی دوبعدی است و در کنار ساختارشکنی و انتقاد از وضعیت موجود و رفتار احساسی پرخاش و تحقیر عاملان انسانی پدید آورنده این اوضاع، به شناخت بحران و عوامل پدیدآوردنده و راه کارهای حل آن می‌اندیشد. تا زمانیکه این دو بعد، به طور متعادل و مساوی با یکدیگر، ظهور پیدا کنند، گذر از مسئله به بحران یا به عبارت دیگر، بحرانی شدن وضعیت رخ نخواهد داد.

 

 

شما می توانید متن منتشر شده در تابناک جوان در تاریخ ۱ آذر ۱۳۹۹ را در اینجا بخوانید