همزمان با نزدیکی به ایام عید نوروز،  تمایل کاربران شبکه های اجتماعی به سفر گردشگری مورد بررسی قرار گرفته است.

سفر و گردشگری داخلی و خارجی در نگاه کاربران شبکه های اجتماعی

سازمان جهانی گردشگری با توجه به تمامی تعاریف گردشگری که تا قبل از سال ۱۹۹۴ ارائه شده بودند، در سال ۱۹۹۵ یک تعریف نهایی منتشر کرد:«مجموعه فعالیت‌های فرد یا افرادی که به مکانی غیر از مکان عادی زندگی خود مسافرت و حداقل یک شب و حداکثر یک سال در آنجا اقامت می‌کنند و هدف از مسافرت آنان نیز گذراندن اوقات فراغت است. البته اهدافی نظیر اشتغال و کسب درآمد شامل آن نمی‌شود.» بر این اساس کسانی که شامل این تعریف می‌شوند نیز گردشگر نامیده می‌شوند. واژه توریسم از واژه تور (tour) به معنای گشتن اخذ شده که ریشه در واژه لاتین turns به معنای دور زدن، رفت و برگشت بین مبدأ و مقصد و چرخش دارد که از طریق زبان‌های فرانسه و انگلیسی به فارسی راه یافته‌است. برابر فارسی آن گردشگری است.

موضوع گردشگری برای کشورهای مختلف اهمیت بسیاری دارد، موضوعاتی مانند افزایش درآمد و اشتغالزایی بواسطه حضور گردشگر و … دلیل بر اهمیت این موضوع دارد. جدای از مزیتی که برای کشور یا شهر مقصد ایجاد می‌کند، سفر برای خود شخص نیز مزیت‌های بسیاری دارد. افراد مختلف به جهت از بین بردن اضطاب و استرس‌های بوجود آمده در زندگی، تنوع و بهتر شدن روحیه و حتی استفاده از آب‌ و هوای دیگر و تازه‌تر اقدام به سفر، گردش و تفریح می‌کنند.

نوشتن خاطره همواره در میان ایرانیان از محبوبیت بالایی برخوردار بوده است. هم زمان با گسترش اینترنت و به خصوص آغاز وبلاگ‌نویسی در ایران، خاطره‌نویسی از دفترچه‌های خاطره به وبلاگ‌ها و صفحات مجازی تغییر پیدا کرد. با پیشرفت فضای مجازی و ورود گوشی‌های هوشمند، تعدادی از این افراد تبدیل به بلاگرهای گردشگری در این فضا شدند.

سفرنامه‌نویسی در توییتر و اینستاگرام اکنون یکی از محبوب‌ترین صفحات در این دو بستر است. برخی از کاربران  عادی نیز که به عنوان بلاگر گردشگری فعالیت نمی‌کنند، سفرهای خود از اماکن مختلف را برای کاربران به نمایش گذاشته‌ یا به اظهار نظر در کامنت‌ها پرداخته و نظرات شخصی خود را نسبت به آن مکان یا شخص بیان می‌کنند. این عمل می‌تواند در انتخاب سایر کاربران برای سفر و گردشگری تاثیرگذار باشد.

در گزارش پیش رو با استناد با داده‌های شبکه‌های اجتماعی از جمله پست‌های منتشر شده توسط این نوع کاربران به طور کامل بررسی و تحلیل شده است.

بر اساس بررسی مرکز پژوهشی بتا، تعداد پست سالیانه تولید شده در موضوع سفر و گردشگری به صورت عمومی در اینستاگرام فارسی به حدود هفت میلیون و هشتصد هزار پست می رسد که این تعداد بیش از دویست میلیون لایک و حدود نود میلیون کامنت در یافت میکند و در مجموعه در حدود هفت میلیارد بار  دیده می شود.

با اساس بررسی مرکز پژوهشی بتا، در بستر توییتر توسط کاربران ایرانی حدودا در یک سال دو میلیون توییت و ریتوییت در موضوع گردشگردی و سفر منتشر می شود که در حدود یازده میلیون لایک می گیرد.

سفرهای داخلی و خارجی

 نسبت سفرهای داخلی و خارجی براساس حجم انتشار (تعداد پست) در اینستاگرام

نمودار زیر که از طریق بررسی تعداد پستهای مرتبط با سفر و گردشگری در بستر اینستاگرام به دست آمده است، نمایانگر میزان درصد انتشار این نوع پست‌ها در میان کاربران ایرانی به تفکیک سفر داخلی یا خارجی بودن آنهاست.

 بر اساس بررسی مرکز پژوهشی بتا، هفتاد و سه درصد پست‌های منتشر شده در رابطه با سفر و گردشگری در میان کاربران ایرانی، مربوط به سفرهای داخلی و هجده درصد این پست‌ها، مربوط به سفرهای خارجی است. منظور از سفرهای داخلی، سفرهایی هستند که در درون مرزهای ایران انجام گرفته‌ و سفرهای خارجی، سفر به مقاصدی است که در خارج از مرزهای جغرافیایی ایران واقع شده‌اند. همچنین در نه درصد از پست‌های منتشر شده نیز، مشخص نیست که مقصد سفر داخل ایران بوده‌است یا خارج از آن. این پست‌ها مواردی چون تبلیغ وسایل سفر و آموزش سفر هستند که به علت اینکه در این موارد سفری رخ نداده است، نمی‌توان عنوان داخلی یا خارجی را به آنها اطلاق کرد.

همچنین در نه درصد از پست‌های منتشر شده اینکه که مقصد سفر داخل ایران بوده یا خارج، مشخص نیست. این پست‌ها مواردی چون تبلیغ وسایل سفر و آموزش سفر هستند که به علت اینکه در این موارد سفری رخ نداده است، نمی‌توان عنوان داخلی یا خارجی را به آنها اطلاق کرد.

با توجه به اینکه سفرهای داخلی سهمی چهار برابر بزرگتر از سفرهای خارجی در پست‌های کاربران اینستاگرام داشته‌اند، اینطور برداشت می‌شود که اقبال یا توانایی مردم به سفرهای داخلی، بسیار بیشتر از اقبال یا توانایی آنها برای سفر به خارج از کشور است.

نسبت سفرهای داخلی و خارجی براساس محبوبیت (تعداد لایک) در اینستاگرام

بررسی مرکز پژوهشی بتا نشان میدهد، نسبت نوع سفر انجام شده بر اساس بازتاب آن در اینستاگرام است. با این تفاوت که مبنای بررسی، تعداد لایک پست‌های منتشر شده‌ و نه حجم انتشار آنها است.

از این پس، در صورتی که بررسی‌های انجام شده بر اساس تعداد انتشار پست‌ها باشد، از آن به عنوان «حجم انتشار» و در صورتی که بررسی‌های انجام شده بر مبنای تعداد لایک پست‌ها باشد، از آن به عنوان «محبوبیت» یاد میکنیم.

همانطور که در نمودار مشخص است، هفتاد و دو درصد لایک‌ها مربوط به پست‌هایی با محتوای سفر داخلی و بیست و شش درصد مربوط به پست‌هایی با محتوای سفر خارجی است و تنها حدود دو درصد مربوط مواردی چون آموزش سفر و تبلیغ وسایل سفر و … است که تحت عنوان «نامشخص» ذکر شده‌اند.

از مقایسه این نمودار با نمودار قبلی (بررسی نسبت داخلی و خارجی بودن پست‌های منتشر شده بر اساس میزان انتشار)، نتایج زیر حاصل می‌شود:

• نسبت پست‌های مربوط به سفرهای داخلی در هردو نمودار تقریبا برابر با هفتاد و سه درصد است، اما درصد پست‌های مربوط به سفرهای خارجی در نمودار مبتنی بر محبوبیت، شدیدا افزایش یافته است و در ازای آن، درصد پست‌های نامشخص که شامل مواردی مانند آموزش سفر و تبلیغ وسایل سفر هستند، کاهش شدیدی داشته است.

• از این تفاوت بین درصدها در دو نمودار، می‌توان نتیجه گرفت که احتمالا پست‌های نامشخص علی‌رغم اینکه به مقداری زیادی در اینستاگرام انتشار یافته‌اند، حداقل به همان میزان انتشار مورد اقبال و توجه کاربران نیستند؛ اما برعکس، پست‌های مرتبط با سفرهای خارجی بیش از میزان انتشارشان مورد توجه مردم هستند و این پست‌ها ظرفیت این را دارند که نسبت بیشتری از پست‌های مربوط به گردشگری را در بستر اینستاگرام به خود اختصاص دهند.

• همچنین با تقسیم درصد نمودار محبوبیت بر میزان انتشار در هر یک از موارد سفرهای داخلی، خارجی و نامشخص؛ می‌توان متوجه شد که سفرهای خارجی پرطرفدارین سفرها در بین پست‌های مرتبط با گردشگری در بستر اینستاگرام هستند، چرا که هر پست با موضوع سفر خارجی، توانسته بیش از موضوعات دیگر لایک کاربران را به خود اختصاص دهد.

نسبت سفرهای داخلی و خارجی براساس حجم انتشار در توییتر

نمودار زیر که بر اساس بررسی مرکز پژوهشی بتا، حاصل شده نشان میدهد تعداد پستهای مرتبط با سفر و گردشگری در بستر توییتر به دست آمده است، نمایانگر میزان درصد انتشار این نوع پست‌ها در میان کاربران ایرانی به تفکیک سفر داخلی یا خارجی بودن آنهاست.

 پنجاه درصد پست‌های منتشر شده مرتبط با گردشگری، مربوط به سفرهای داخلی و چهل و پنج درصد آنها مربوط به سفرهای خارجی است. باید به این نکته توجه داشت که در بستر توییتر بر خلاف بستر اینستاگرام، پست‌های کمی با محتواهایی نظیر تبلیغ وسایل سفر یا آموزش سفر که در بستر اینستاگرام تحت عنوان «نامشخص» ذکر شده بود، وجود دارد، لذا به‌نظر می‌رسد بستر توییتر محل مناسبی برای پرداختن به موضوعات اشاره شده نیست.

همچنین نکته دیگری که از مقایسه نمودار فوق با نمودار نظیر آن در بستر اینستاگرام می‌توان برداشت کرد، این است که پست‌های مرتبط سفرهای خارجی در بستر توییتر سهم به مراتب بالاتری را نسبت به اینستاگرام به خود اختصاص داده‌اند و دلیل این امر، انتشار متعدد پست‌های مربوط به سفر اربعین در توییتر است. موردی که در اینستاگرام به ندرت مشاهده می‌شود. اغلب پست‌های توییتر که به سفر خارجی می‌پردازند، در واقع به موضوع راهپیمایی اربعین و سفر به عراق پرداخته‌اند.

جمع بندی نسبت سفرهای داخلی و خارجی

یافته های مرکز پژوهشی بتا، نمایان گر آن است که حجم انتشار پست‌های کاربران در دو بستر توییتر و اینستاگرام بر اساس داخلی یا خارجی بودن سفرها مقایسه شده‌اند:

همان‌گونه که مشخص است، سفرهایی با عنوان نامشخص در توییتر جایی ندارند درحالی که حدود نه درصد از محتوا را در پست‌های منتشر شده در اینستاگرام تشکیل می‌دهند اما با این حال نیز نتوانسته‌اند محبوبیت زیادی را در توییتر به دست آورند و کمتر دو درصد از لایک‌ها مربوط به آنهاست.

سفرهای خارجی محبوب ترین سفرها در اینستاگرام هستند چرا که نسبت لایک به تعداد پست آنها بیشتر از سایر موارد است. در توییتر نیز با اینکه محتوای سفر اربعین بسیار پر بحث بوده‌ اما انتشار محتوای سفرهای داخلی در آن بیش از سفرهای خارجی است، گرچه این اختلاف کمتر از شش درصد است.

به طور کلی در توییتر نسبت به اینستاگرام سفرهای داخلی درصد کمتری را به خود اختصاص داده‌اند، این امر مربوط به انتشار وسیع پست‌های مرتبط با راهپیمایی اربعین در توییتر است؛ موردی که خیلی کم در اینستاگرام یافت می‌شود.

آنچه مشخص است با گسترش فضای مجازی یکی از ابزار اصلی که تحلیل و تحقیق در حوزه های مختلف به ویژه صنعت گردشگری باید مورد توجه قرار بگیرد شبکه های اجتماعی است که میتواند کمک بسزایی به حرکت علمی و دقیق در جهت بهبود وضعیت صنعت اسیب دیده گردشگری در زمان کرونا بکند، به بیان بهتر با بهره گیری فعالیت و نهاد ها مرتبط با گردشگری از حوزه داده کاوی و تحلیل شبکه های اجتماعی در گام اول و اقدام درست در بستر شبکه های اجتماعی در گام های بعدی میتوان صنعت گردشگری پسا کرونا را به گسترش و فعالیت سوده و فراگیری بهتری تصور کرد.

شما می توانید متن منتشر شده در خبرگزاری تسنیم در تاریخ ۲۴ بهمن ماه ۱۴۰۰ را در اینجا بخوانید