گسترش شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر همواره تاثیر مستقیم و غیر مستقیم بر کنش سیاسی شهروندان ایرانی داشته است. امروزه ارتباطات در فضای مجازی و خاصه شبکه‌های اجتماعی نقش قابل توجهی بر تصمیم‌گیری‌های سیاسی مردم در عرصه انتخابات دارد. نقش غیر قابل انکار فیس‌بوک و توییتر بر انتخابات ۸۸ تا تبلیغات در لایوهای اینستاگرام و کانال‌های تلگرام در سال ۹۶ از جمله تاثیرات شبکه‌های اجتماعی در اتمسفر سیاسی ایران است.
فضای مجازی این قابلیت را ایجاد کرده است که شهروندان بتوانند بی‌واسطه با سیاستمداران ارتباط گیرند. حضور سیاستمدارن از احزاب و جناح‌های مختلف در شبکه‌های اجتماعی سبب شده فاصله بین گروه الیت سیاسی و شهروندان عادی کمتر شود. در زمان انتخابات نیز این خصوصیت شبکه‌های اجتماعی فرصت بروز بیشتری می‌یابد.
احزاب و جناح‌های سیاسی با انتشار دیدگاه‌های خود در صفحات شخصی در شبکه‌های اجتماعی، برنامه‌ها و ایده‌های خود را تبلیغ می‌کنند. کاربران شبکه‌های اجتماعی به راحتی می‌توانند از برنامه‌ها و نظرات کاندیداهای مختلف مطلع شوند و همچنین نظرات و دیدگاه‌های خود را در رابطه با آن بیان کنند.
به دنبال کاهش استقبال شهروندان از رسانه‌های رسمی، شبکه‌های مجازی در ایجاد فضا برای تضارب آرا سیاسی دست برتر را دارند. کاندیداهای انتخابات نیز از این مهم غافل نشده‌اند. در انتخابات ۱۴۰۰ شاهد حضور گسترده و اثرگذار کاندیداها در شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار نظیر توییتر و اینستاگرام هستیم. «مرکز پژوهشی بتا» در این گزارش به بررسی اکانت‌های رسمی کاندیداهای این دوره از انتخابات و نوع فعالیت آن‌ها پرداخته است.
توییتر
توییتر را می‌توان سیاسی‌ترین شبکه‌اجتماعی حال حاضر ایران دانست. در جدول زیر تعداد فالوور، تعداد توییت و همچنین تاریخ ایجاد اکانت کاندیداهای انتخابات ۱۴۰۰ را در توییتر نشان داده‌شده است. همانطور که مشخص است تمام ۷ کاندیدا در توییتر اکانت رسمی دارند. سعید جلیلی که در سال ۹۲ فعالیت خود را در توییتر آغاز کرده است، قدیمی‌ترین کاندیدای حاضر در توییتر در بین این ۷ نفر است.
(جدول‌ها و نمودارها بر اساس داده‌های هر اکانت تا تاریخ ۱۲ خرداد ۱۴۰۰ را نشان می‌دهد.)
اینستاگرام
کاندیاهای ۱۴۰۰ در اینستاگرام نیز فعالیت دارند. همه‌ی کاندیداها در اینستاگرام صفحه رسمی دارند. در جدول زیر تعداد فالوور و تعداد پست منتشر شده در هر اکانت نشان داده شده است. همانطور که مشاهده می‌شود رئیسی با نزدیک به ۲ میلیون فالوور بیشترین دنبال کننده را در اینستاگرام دارد.
تلگرام
تلگرام سال‌هاست که پیام‌رسان اصلی ایرانی‌ها شناخته می‌شود. وجود کانال‌های سیاسی و گروه‌های بزرگ و کوچک فعال در این پیام‌رسان آن را به عنوان یکی از بسترهای اصلی تاثیرگذار بر تصمیمات و کنش‌های سیاسی بدل کرده است. با این حال فیلتر شدن این پیام‌رسان در سال ۹۷ سبب شد فعالیت مسئولین در تلگرام نیز با چالش‌هایی مواجه شود. برخی فعالیت خود را متوقف کردند و برخی با نزدیک شدن به انتخابات ۱۴۰۰ و با علم به میزان تاثیرگذاری این پیام‌رسان فعالیت خود را مجددا آغاز کرده‌اند. برخی از کاندیداها نیز از ابتدا فعالیت جدی در این بستر نداشتند.
در ادامه به بررسی اکانت‌های رسمی کاندیداهای ۱۴۰۰ در سه بستر توییتر، اینستاگرام و تلگرام می‌پردازیم. این بررسی بر اساس ترتیب نام کاندیداها به ترتیب حروف الفبا انجام شده است.
سعید جلیلی
همانطور که اشاره شد در بین هفت کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری قدیمی‌ترین اکانت متعلق به سعید جلیلی است. سعید جلیلی که در سال ۹۲ نیز یکی از داوطلبان ریاست جمهوری بود در همان سال فعالیت خود را در توییتر آغاز کرده است. او تا کنون نزدیک به ۳ هزار توییت منتشر کرده است.
با نزدیک شدن به انتخابات سعید جلیلی فعال‌ترین کاندیدا در توییتر بوده است. او در دو ماه اخیر و در فاصله بین ۱۲ فروردین تا ۱۲ خرداد ۲۸۰ توییت منتشر کرده است که اغلب سیاسی بوده‌اند. مورد توجه‌ترین توییت وی تلویحا به حضور آیت‌الله رئیسی در انتخابات اشاره دارد. جلیلی در این توییت موافقت و حمایت خود از کاندیدا شدن رئیسی را اعلام کرده است. این توییت بیش از ده هزار لایک دریافت کرده است.
بیشترین هشتگ‌هایی که جلیلی در دوماه اخیر به کار برده است در این قسمت قابل مشاهده است. هشتگ #پاسخ_معتبر پرتکرارترین هشتگ اکانت جلیلی در توییتر است.
نمودار مقابل نشان می‌دهد جلیلی در دوماه اخیر بیشتر در باب چه موضوعاتی توییت زده است. بیشترین توییت جلیلی حول محور مسائل سیاسی (انتخابات) و مسائل اجتماعی و فرهنگی بوده است.
جلیلی در اینستاگرام ۶۸۲ هزار فالوور دارد. وی پس از رئیسی بیشترین تعداد فالوور را در اینستاگرام دارد. پست اینستاگرامی که بیشترین لایک را در دوماه اخیر دریافت کرده است مربوط به حضور جلیلی در ستاد انتخابات جهت ثبت نام بوده است. این پست بیش از ۴۶ هزار لایک دریافت کرده است.
کانال تلگرام جلیلی ۸/۸ هزار عضو دارد. با این همه از فروردین ۹۷ پس از فیلتر شدن تلگرام، طی یک اعلام رسمی فعالیت اکانت متوقف شده است. در آخرین پست این کانال پستی با عنوان «بیانیه کارگروه ارتباطات دولت سایه درباره تلگرام» قرار دارد که در آن آمده است: «با توجه به ملاحظات فوق رسما اعلام می شود روند انتشار مطالب کانال دکتر سعید جلیلی در تلگرام متوقف شده و ان شالله ادامه اخبار، تصاویر و کلیپهای مرتبط با دولت سایه و دکتر جلیلی را می‌توانید در پیام رسان های ایرانی شامل ایتا، سروش، بله و آی گپ به آدرس های زیر مشاهده فرمایید.»
البته در چند روز گذشته به دنبال اطلاع رسانی برای کاربران، پست جدیدی منتشر شد و کانال اطلاع رسانی جلیلی در روبیکا به کاربران معرفی شده است.
سیدابراهیم رئیسی
رئیسی تا کنون در توییتر اکانت رسمی نداشته است. با شروع کارزار انتخابات و آغاز به کار فعالیت اکانت‌های فیک به نام رئیسی، وی اولین اکانت توییتری خود را در ۱۱ خرداد فعال کرد. طی یک روز ۱۱ توییت توسط این اکانت منتشر شده است.
این اکانت در روز آغاز به کارش حدود ۶ هزار فالوور جذب کرد و روند جذب فالوور آن به سرعت ادامه دارد.
پرلایک‌ترین توییت رئیسی اولین توییت وی است که با جمله «بسم الله الرحمن الرحیم» منتشر شده است. این توییت طی چند ساعت ۴ هزار لایک دریافت کرده است.
اکانت تلگرام رئیسی از سال ۲۰۱۸ فعالیت نداشته است. با این حال از تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ فعالیت خود را از سر گرفته است. حضور مجدد رئیسی در تلگرام موجب انتقاد برخی کاربران و حتی نامزدها بوده است. چرا که حضور وی در اکانت‌های فیلتر شده نظیر تلگرام و توییتر را نقض قوانینی می‌دانند که رئیسی نیز در ایجاد آن نقش داشته است.
پربازدیدترین پست تلگرامی رئیسی با ۸۷ هزار بازدید مربوط به دیدار وی با کارگران بوده است.
رئیسی تنها کاندیدا در بین کاندیداهای این دوره است که در اینستاگرام فالوور میلیونی دارد. همچنین بررسی پست‌های وی در دو ماه اخیر نشان می‌دهد پست اعلام ثبت نام وی در ستاد انتخابات با ۲۶۷ هزار لایک مورد توجه‌ترین پست وی بوده است.
محسن رضایی
رضایی از سال ۹۴ در توییتر فعال است. تا کنون ۱۶۴ هزار کاربر او را دنبال می‌کنند. او حود ۸۳۶ توییت تا ۱۲ خرداد ۱۴۰۰ منتشر کرده است که ۴۲ توییت مربوط به دو ماه اخیر است. مورد توجه‌ترین توییت رضایی که حدود ۵ هزار لایک دریافت کرده است مربوط به واقعه آتش‌سوزی در تاسیسات هسته‌ای در نطنز و مسئله نفوذ امنیتی بوده است.
در نمودار رو به رو موضوعات توییت‌های رضایی در دوماه اخیر نشان شده است. موضوعات سیاسی (انتخابات) و موضوعات اقتصادی از موضوعات اصلی توییت‌های رضایی بوده است.
در شکل رو به رو هشتگ‌های پرتکرار رضایی در دوماه اخیر نشان داده شده است. هشتگ #اقتصاد پرتکرارترین هشتگ وی بوده است.
رضایی در اینستاگرام نیز فعال است. اکانت رسمی او حدود ۱۹۵ هزار فالوور دارد. پر لایک‌ترین پست این اکانت با حدود ۶ هزار لایک مربوط به مسائل اقتصادی مطرح شده توسط رضایی است.
اکانت رسمی تلگرام رضایی ۲۹ هزار عضو دارد. پربازدیدترین پست دو ماه اخیر این اکانت مربوط به فیلم بازدید رضایی از یک کارخانه است. این پست ۲۵ هزار بازدید داشته است.
علیرضا زاکانی
اکانت توییتر زاکانی از دی ماه ۹۹ آغاز به کار کرده است. این اکانت تا کنون ۶۲ توییت منتشر کرده است که نیمی از این توییت‌ها در دو ماه اخیر منتشر شده‌اند.
این اکانت بیش از ۱۰ هزار دنبال کننده دارد. مورد توجه‌ترین توییت زاکانی که بیش از ۴ هزار لایک دریافت کرده است پیرامون انتخابات و نامزدهای جبهه انقلاب بوده است.
در نمودار زیر موضوعات توییت‌های زاکانی در دوماه اخیر نشان شده است. موضوعات سیاسی (انتخابات) از موضوعات اصلی توییت‌های زاکانی بوده است.
در شکل زیر هشتگ‌های پرتکرار این اکانت در دوماه اخیر نشان داده شده است. هشتگ #بانیان_وضع_موجود پرتکرارترین هشتگ بوده است.
زاکانی در اینستاگرام نیز فعال است. اکانت رسمی او حدود ۹۱ هزار فالوور دارد. پر لایک‌ترین پست این اکانت با حدود ۱۵ هزار لایک مربوط به انتشار توییت وی با هشتگ #بانیان_وضع_موجود در یک پست اینستاگرام بوده است.
اکانت رسمی تلگرام زاکانی تنها ۳ هزار عضو دارد. پربازدیدترین پست دو ماه اخیر این اکانت باز هم مربوط به توییت وی با هشتگ #بانیان_وضع_موجود بوده است. این پست ۴ هزار بازدید داشته است.
سیدامیرحسین قاضی زاده هاشمی
اکانت توییتر قاضی‌زاده از سال ۹۷ فعالیت می‌کند. این اکانت تا کنون ۵۸۱ توییت منتشر کرده است که ۳۹ توییت در دو ماه اخیر منتشر شده‌اند.
این اکانت بیش از ۳۹ هزار دنبال کننده دارد. مورد توجه‌ترین توییت قاضی‌زاده که ۷ هزار لایک دریافت کرده است انتقاد وی از دولت به دلیل قطع شدن آب و برق است.
در نمودار زیر موضوعات توییت‌های قاضی‌زاده در دوماه اخیر نشان شده است. موضوعات سیاسی (انتخابات) و موضوعات اجتماعی از موضوعات اصلی توییت‌های قاضی‌زاده بوده است.
در شکل زیر هشتگ‌های پرتکرار اکانت توییتر قاضی‌زاده در دوماه اخیر نشان داده شده است. هشتگ #دولت_سلام پرتکرارترین هشتگ بوده است.
اکانت اینستاگرام قاضی‌زاده حدود ۱۰ هزار فالوور دارد. پر لایک‌ترین پست این اکانت با حدود یک هزار لایک مربوط به پست معرفی خانم شیخی به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی قاضی‌زاده بوده است. قاضی‌زاده اکانت تلگرامی ندارد و تنها در پیامرسان‌های داخلی فعالیت می‌کند.
محسن مهرعلی زاده
مهرعلیزاده از سال ۹۷ در توییتر اکانت دارد. این اکانت تا کنون ۱۱۷ توییت منتشر کرده است که ۱۸ توییت در دو ماه اخیر منتشر شده است.
این اکانت بیش از ۵ هزار دنبال کننده دارد. مورد توجه‌ترین توییت مهرعلیزاده که ۵/۱ هزار لایک دریافت کرده است پیراون موضوع رد صلاحیت‌های شورای نگهبان است. مهرعلیزاده به عملکرد شورای نگهبان انتقاد کرده است.
در نمودار زیر موضوعات توییت‌های مهرعلیزاده در دوماه اخیر نشان شده است. موضوعات سیاسی (انتخابات) و موضوعات اجتماعی از موضوعات اصلی توییت‌های وی بوده است.
در شکل زیر هشتگ‌های پرتکرار اکانت توییتر مهرعلیزاده در دوماه اخیر نشان داده شده است. هشتگ #بورس و #قاضی_القضات (اشاره به رئیسی) پرتکرارترین هشتگ وی بوده است.
اکانت اینستاگرام مهرعلیزاده حدود ۲۱ هزار فالوور دارد. پر لایک‌ترین پست این اکانت با حدود ۲ هزار لایک مربوط به انتشار توییت انتقادی به رئیسی در اینستاگرام است. مهرعلیزاده که در اکانت‌های خود به شدت به رئیسی حمله می‌کند از بازدید رئیسی از یک بیمارستان با عنوان لشکرکشی یاد کرده است.
اکانت رسمی تلگرام مهرعلیزاده ۸/۱۴ هزار عضو دارد. پربازدیدترین پست دو ماه اخیر این اکانت باز هم مربوط به توییت وی در حمایت از اصلاح‌طلبان و انتقاد به رد صلاحیت عده‌ای از آنان دارد. این پست ۱۰ هزار بازدید داشته است.
عبدالناصر همتی
همتی ۴ خرداد ۱۴۰۰ اکانت رسمی توییتر خود را ایجاد کرد. این اکانت تا کنون ۲۱ توییت منتشر کرده است.
این اکانت بیش از ۶ هزار دنبال کننده دارد. مورد توجه‌ترین توییت مهرعلیزاده که ۷/۲ هزار لایک دریافت کرده است پیراون موضوع پخش نشدن مستند انتخاباتی وی از صدا و سیما بوده است.
صدا و سیما طی بیانیه‌ای اعلام کرد که به دلیل اینکه فیلم مستند در زمان قانونی در اختیار این سازمان قرار نگرفته است از پخش آن معذور است. با این حال همتی علت عدم پخش فیلم تبلیغاتی خود را قبول نکردن اعمال سانسور روی فیلم عنوان کرده است.
در نمودار زیر موضوعات توییت‌های همتی نشان شده است. موضوعات سیاسی (انتخابات) و موضوعات اجتماعی از موضوعات اصلی توییت‌های وی بوده است.
در شکل زیر هشتگ‌های پرتکرار اکانت توییتر همتی نشان داده شده است. هشتگ #انتخابات_۱۴۰۰ پرتکرارترین هشتگ وی بوده است.
اکانت اینستاگرام همتی ۱۲۸ هزار فالوور دارد. پر لایک‌ترین پست این اکانت با حدود ۱۱ هزار لایک مربوط به انتقاد از رئیسی بوده است. وی بیان کرده رئیسی که خود در توییتر اکانت رسمی ایجاد کرده باید به فکر رفع فیلتر توییتر باشد.
همتی اکانت تلگرامی ندارد. پیشتر هم گروه‌های جعلی با نام رئیس بانک مرکزی در تلگرام ایجاد می‌شد که همتی تمام آن‌ها را جعلی خوانده بود.
شما می توانید متن منتشر شده را در صبح نو در تاریخهای زیر بخوانید:
۱۷ خرداد ۱۴۰۰ را در اینجا
۱۸ خرداد ۱۴۰۰ را در اینجا
۱۹ خرداد ۱۴۰۰ را در اینجا
۲۲ خرداد ۱۴۰۰ را در اینجا
۲۳ خرداد ۱۴۰۰ را در اینجا
۲۴ خرداد ۱۴۰۰ را در اینجا
۲۵ خرداد ۱۴۰۰ را در اینجا
